Je kunt jezelf niet kietelen

Je kunt jezelf niet verrassen

Heb je het weleens geprobeerd? Jezelf kietelen? Het werkt niet. Hoe gevoelig je ook bent, hoe licht je ook over je eigen huid strijkt, er gebeurt niets. Waarom? Omdat verrassing de kern is van het kieteleffect. Je lichaam anticipeert op je eigen aanraking en schakelt het verrassingselement uit. Maar als iemand anders je kietelt? Dan gebeurt er iets.

Dit simpele gegeven zegt veel over hoe wij mensen in elkaar zitten. Echte verrassing, echte waardering en echte verbinding ontstaan pas als er een ander in het spel is. Gastvrijheid werkt precies zo. Het is geen trucje, geen beleefdheidsvorm, maar een oprechte beweging naar de ander toe. Een kleine daad van aandacht die het verschil maakt.

De eerste stap is nooit voor jezelf

Soms wordt gastvrijheid gezien als een extraatje, als iets wat ‘erbij’ komt als er tijd en ruimte voor is. Maar het tegenovergestelde is waar. Gastvrijheid is vaak het begin van alles. Een eerste stap die een deur opent, een ontmoeting mogelijk maakt, vertrouwen schept.

Wat het lastig maakt, is dat deze stap zelden vanzelf gaat. Het vraagt initiatief, aandacht en een beetje lef. Lef om uit je eigen bubbel te stappen en iemand anders te zien. Lef om niet te wachten op een vraag, maar al iets te bieden voordat het nodig is. Gastvrijheid betekent niet simpelweg ‘vriendelijk zijn’, het is de kunst van anticiperen.

Je voelt het meteen als het er is. Maar misschien nog sterker als het ontbreekt.

Anticiperen op behoeften die nog niet zijn uitgesproken

Echte gastvrijheid zit niet in het uitvoeren van een standaard protocol, maar in het kunnen aanvoelen wat iemand nodig heeft. Het zit ‘m in de details. In het aanbieden van een stoel voordat iemand erom vraagt. In een blik van begrip nog voordat er woorden zijn. In het schenken van koffie omdat je ziet dat iemand koude handen heeft, en niet omdat het ‘hoort’.

Dat vraagt om kijken, luisteren, aanvoelen. Niet groot en meeslepend, maar juist klein en subtiel. Dat is wat mensen onthouden. Niet per se wat je zei of deed, maar hoe je ze liet voelen.

De paradox van menselijke waardering

Er is nog iets interessants aan dit alles: om echt gewaardeerd te worden, heb je iemand anders nodig. Hoe goed je ook je best doet, waardering is geen beslissing die je zelf neemt. Het is iets wat je krijgt van een ander.

Dat maakt gastvrijheid zo krachtig. Het gaat niet om jezelf, en toch maakt het je juist daardoor van onschatbare waarde. Wie geeft, krijgt terug. Wie investeert in de ander, wordt zelf rijker. Niet omdat het een strategie is, maar omdat het nu eenmaal zo werkt tussen mensen.

Het zit in ons DNA

Waarom voelen we ons zo goed als we iets voor een ander doen? Waarom kan een vriendelijk gebaar of een onverwachte glimlach een dag maken of breken? Het antwoord is simpel: omdat we zo geprogrammeerd zijn. Ons geluk is altijd verbonden geweest met de mensen om ons heen.

We zijn geen eilandjes. We hebben elkaar nodig. En gastvrijheid – de kleine, warme gebaren die we vaak als vanzelfsprekend beschouwen – zijn de lijm tussen mensen.

Wat als we weer leren kietelen?

Misschien is gastvrijheid wel het sociale equivalent van kietelen. Je kunt niet jezelf kietelen, maar je kunt wél iemand anders laten lachen. Je kunt iemand verrassen, iemand oprecht welkom laten voelen, iemand laten merken dat hij of zij gezien wordt.

Het mooiste is: het is aanstekelijk. Wie warmte geeft, krijgt warmte terug. Wie verbinding maakt, breekt afstand af. Wie iets extra’s doet zonder iets terug te verwachten, krijgt vaak meer terug dan ooit gedacht.

Je kunt niet jezelf kietelen. Maar je kunt wel beginnen met de eerste stap. En daar begint alles.